Poradnik

Nietolerancja laktozy - diagnostyka i zalecenia

5 grudnia 2022

Dieta bez laktozy stała się ogromnym hitem dzięki celebrytom i mediom. Czy takie postępowanie jest słuszne? Czy laktoza to rzeczywiście dzieło szatana i powinniśmy się nią przejmować? Niekoniecznie. Okazuje się, że laktoza w produktach mlecznych jest bezpieczna, a nawet może być korzystna dla zdrowia. W dzisiejszym artykule wyjaśnimy, czym tak naprawdę jest nietolerancja laktozy, czym różni się od laktazy i jakie są jej rodzaje. Dowiesz się również jak ją rozpoznać i jak ją zdiagnozować. Przedstawię również proste rozwiązanie, które pozwala osobom z nietolerancją laktozy prowadzić normalne życie.

Czym jest laktoza?

cukier mleczny to disacharyd, który składa się po jednej cząsteczce glukozy i galaktozy. Cukier ucieka!!! Zdrowy człowiek nie powinien spożywać więcej niż 10% kalorii z cukrów prostych dziennie. Osoby z cukrzycą lub wysokim ryzykiem rozwoju insulinooporności powinny spożywać mniej niż 5% tego typu węglowodanów. Laktoza jest podobnie jak sacharoza zaliczana do cukrów klasyfikacyjnych. Jest wymieniona na etykietach produktów poniżej całkowitej zawartości węglowodanów.

Jakie produkty zawierają laktozę i gdzie możemy ją znaleźć?

Laktoza występuje naturalnie w mleku matki, a także w mlekach innych ssaków. Ten dwucukier występuje zarówno w mleku krowim, jak i rzadziej spotykanym kozim i owczym. Sfermentowane produkty mleczne zawierają mniej laktozy (poza wyjątkami) niż słodkie mleko, które nie zostało poddane działaniu bakterii. Laktoza jest wykorzystywana jako źródło energii przez bakterie kefiru i jogurtu. Aby wzbogacić produkt, niektórzy producenci jogurtów naturalnych lub kefirów dodają mleko w proszku. Zabieg ten zagęszcza jogurty lub kefiry, ale zwiększa zawartość laktozy. Może to być problematyczne dla osób uczulonych na ten składnik. Laktozę można znaleźć w produktach mlecznych, a także w każdym innym produkcie, który zawiera dodatek nabiału. Dotyczy to zarówno produktów oczywistych, jak słodycze (czekolada mleczna, lody, wafle), jak i takich, których byśmy o to nie podejrzewali, np. chrzan w słoiku, zupy w proszku, a nawet leki.

Lek Euthyrox jest świetnym przykładem leku, który jest przepisywany osobom z zaburzeniami tarczycy. Osoby z zaburzeniami tarczycy, zwłaszcza te z (chorobą Hashimoto), mają problemy z utrzymaniem prawidłowego poziomu hormonów tarczycy. Dobrze reagują na eliminację laktozy ze swojej diety. Niewielu lekarzy przepisze leki, które zawierają tę samą substancję czynną, ale nie zawierają laktozy (Letrox). Około 20% leków na receptę zawiera laktozę, która jest często stosowana jako substancja wypełniająca. Obowiązkowo należy przeglądać etykiety suplementów i leków w przypadku zdiagnozowanej nietolerancji.

Bez laktozy - chwyt marketingowy czy coś więcej?

Internet został zdominowany przez dietę bez laktozy. Hasło lactosefree widzimy na opakowaniach produktów niemal tak samo jak "bezglutenowe", "wegańskie" itp. Informacja ta jest cenna w przypadku produktów, w których spodziewamy się znaleźć ten disacharyd. Nie jest jednak praktyczne umieszczanie informacji o braku laktozy w przypadku produktów, które z natury nie są wolne od tego węglowodanu.

Opowiem jednak historię o mleku bez laktozy. To dosłownie sprawia, że moja krew się gotuje, gdy chodzi o głupie rzeczy. Widziałam post pewnej pani na Instagramie o tym, że z mleka została usunięta laktoza. Można jednak dodać inne cukry. Splunęłam na swój telefon. Nie jest dla mnie problemem, że ludzie czegoś nie wiedzą. Nie jest problemem, gdy ludzie mówią o rzeczach, których nie znają. Ta pani jest mistrzynią sernika i fotografii podróżniczej, ale nie ma wiedzy o dietetyce. W ten sposób takie i inne bzdury płyną na ten świat szybkim łączem.

Do produktów mlecznych BEZ LAKTOZY dodawane jest to, czego nie mamy, czyli LAKTOZA - enzym, który pozwala podzielić cząsteczkę laktozy na galaktozę lub glukozę. To nie jest fizyka kwantowa. Producent robi to, czego nasze jelita nie potrafią. Nawet jeśli mleko bez laktozy smakuje bardziej słodko, to i tak zawiera jej tyle samo, co przed dodaniem enzymu. Z laktozą odczucie słodyczy jest mniejsze niż z mieszaniną galaktozy i glukozy.

Takie mleko ma też wyższy indeks glukozemiczny. Może być SŁABYM wyborem dla osób z zaburzeniami węglowodanowymi. Nie katujemy się produktami konwencjonalnymi, jeśli nietolerancja laktozy występuje w połączeniu z cukrzycą lub wczesnym stadium insulinooporności. Mleko bez laktozy stosujemy tylko w niewielkich ilościach lub zastępujemy je innymi produktami, np. wzbogaconymi w wapń i witaminy napojami z soi, migdałów i owsa.

Kilka słów o laktazie: enzymie, który rozkłada laktozę

Błona śluzowa jelita cienkiego produkuje laktazę, czyli enzym umożliwiający trawienie laktozy. Jest ona najbardziej efektywna u zdrowych niemowląt i z czasem jej produkcja stopniowo maleje. Zdarza się, że w wieku dorosłym spada nawet do 5-10%. Niedostateczna produkcja laktozy może prowadzić do nietolerancji laktozy, co daje się we znaki. Jak już pewnie wiesz, nietolerancja laktozy ma wiele objawów. Wszystko zależy od tego, ile laktazy jest wytwarzane. Im więcej laktazy produkujemy, tym większa będzie reakcja alergiczna na produkty z laktozą.

Warto przyjrzeć się opcji farmakologicznej, jeśli nie możemy unikać spożywania pokarmów zawierających laktozę mimo ich skutków ubocznych. Laktazę można kupić w formie kapsułek. Aby uniknąć nieprzyjemnych skutków ubocznych spowodowanych niedoborem laktozy, wystarczy zażyć ten specyfik na kilka minut przed przygotowaniem posiłku. Specyfik ten należy przyjmować wyłącznie przed planowanym posiłkiem zawierającym produkty mleczne, które nie zawierają nabiału. Jest to świetne rozwiązanie dla osób, które pomimo nietolerancji na nabiał nie chcą rezygnować z tradycyjnego nabiału. Wsparcie laktazy w kapsułkach wydaje się rozsądne, ponieważ nabiał jest świetnym źródłem wapnia.

Lactojoy to jedna z dostępnych opcji. Jestem dumna, że mogę się nią z Wami podzielić. Choć nie mogę poprzeć większości suplementów diety, nie polecam ich. Efekty działania enzymu laktazy są natychmiast zauważalne. Pomimo odrzucenia dziesiątek ofert promujących suplement diety, wiem, że postępuję właściwie, dzieląc się czymś, co przetestowałam na sobie i innych. Nie masz do wyboru wzdęcia lub odmawianie rodzinnego posiłku. Możesz sięgnąć po małe, dyskretne pastylki. Lactojoy nie wygląda jak lek, a raczej jak miętówki. Nie musisz nikomu tłumaczyć, dlaczego Lactojoy przyjmuje się przed jedzeniem. Można być całkowicie dyskretnym.

Na rynku jest wiele produktów zawierających enzym laktazę. Jednak skład aptecznych specyfików pozostawia wiele do życzenia. Wiele preparatów zawiera barwniki, żelatyny, substancje słodzące, a nawet cukier. Skład Lactojoy jest doskonały. Zawiera laktazę (14,500 FCC na tabletkę), maltodekstrynę bio skrobię ziemniaczaną oraz sole magnezowe roślinnych kwasów tłuszczowych. Jest bezpieczny dla wegetarian, chorych na celiakię, nietolerancję fruktozy oraz osób na diecie Low FODMAP. Poziom laktazy w preparacie jest wystarczający do wyeliminowania większości objawów nietolerancji laktozy. Można łatwo przełamać pastylkę na pół, jeśli zawartość laktozy jest niska. Dawkę ustala się na podstawie nasilenia nietolerancji, zaobserwowanej reakcji oraz zawartości laktozy.

Producent posiada więcej informacji na temat preparatu Lactojoy. Można również zamówić próbkę preparatu za darmo z dostawą do domu.

Różne rodzaje nietolerancji laktozy

Chociaż większość przypadków dotyczy osób dorosłych, objawy nietolerancji laktozy mogą pojawić się w każdym wieku. Nie jest to powszechne zaburzenie. Może być spowodowana hipolaktazją lub alaktazją.

Hipolaktazja (czyli bardzo niska produkcja laktazy) występuje znacznie częściej niż alaktazja (czyli całkowity brak enzymu). Pacjent z tym pierwszym zaburzeniem jest zobowiązany do stosowania diety bezlaktozowej przez całe życie. Ta wada genetyczna uniemożliwia karmienie niemowląt piersią i wymaga podawania im od pierwszych dni życia mleka modyfikowanego bez laktozy. Alaktazja jest zaburzeniem genetycznym, które objawia się już w pierwszej dobie życia noworodka. Występuje rzadko.

Hipolaktazja jest z drugiej strony podzielona na dwie odrębne jednostki:

• hipolaktazja pierwotna spowodowana jest zaburzeniem w genie LCT. Powoduje to nieefektywną produkcję i wykorzystanie enzymu laktazy w świetle jelita. Zaburzenie to jest bardzo powszechne i często objawia się u młodych dorosłych i młodzieży. Istnieją dwa rodzaje nietolerancji: osoby, które odczuwają objawy po wypiciu dużej ilości słodkiego mleka oraz osoby, które reagują negatywnie po zjedzeniu niewielkiej ilości żółtego sera. Dieta odgrywa główną rolę w symptomatologii i nasileniu pierwotnej nietolerancji laktozy. Im więcej spożytej laktozy, tym objawy będą bardziej nasilone.
• Hipolaktazja wtórna Ten rodzaj nietolerancji laktozy często współwystępuje z innymi chorobami. Inne choroby jelit mogą powodować poważne upośledzenie produkcji enzymu, co skutkuje bardzo niską tolerancją na laktozę. Ten typ nietolerancji laktozy można zaobserwować u osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna, celiakią i innymi chorobami zapalnymi jelit, mukowiscydozą lub alergią na białka nabiału krowiego. Stosowanie antybiotyków, chemioterapii oraz częste spożywanie alkoholu lub leków z grupy NLPZ może powodować czasowe lub poważne zmniejszenie produkcji laktazy. Wpływ podrażnionego nabłonka jelita cienkiego i zaburzonej flory jelitowej na tolerancję laktozy jest bardzo widoczny. Hipolaktazję wtórną można w dużej mierze odwrócić, warto o tym wspomnieć.

Ważne!

Dieta eliminacyjna może wpływać na wtórną nietolerancję laktozy. Dieta całkowicie pozbawiona laktozy może wpłynąć na rozwój wtórnej nietolerancji laktozy. Choć nie można zabronić komuś stosowania diety bez tego składnika, to sugerowanie tego ogółowi społeczeństwa jest niewłaściwe.

nabiał jest dobrym źródłem wapnia w Twojej diecie. Oznacza to, że powinnaś go wyeliminować włączając produkty wzbogacane, suplementację lub dużo pokarmów bogatych w wapń (jarmuż, inne zielone warzywa, migdały i mak), pastę sezamową, pastę tahini i nasiona chia. Profilaktyczne usuwanie laktozy nie jest dobrym pomysłem. Dopóki laktoza nie zostanie połknięta, a błona śluzowa jelita nie zostanie uszkodzona, pomaga ona we wchłanianiu wapnia. Podobnie działa unikalny stosunek wapnia do fosforu znajdujący się w mleku.

Według szacunków, 25-30% dorosłych Polaków nie trawi laktozy lub robi to nieefektywnie. Ta statystyka nie jest zgodna z tym, co możemy zaobserwować w innych krajach. Na przykład w niektórych krajach azjatyckich nietolerancja laktozy jest bardziej powszechna niż w innych krajach. Problem ten jest mniej powszechny w Szwecji i Szwajcarii, które mają duże ilości mleka. W tych krajach zaburzenie dotyczy jedynie 2-10% dorosłych. Jak widać, na naszą zdolność do trawienia tego dwucukru bezpośredni wpływ ma zarówno nasze środowisko (tradycje kulinarne), jak i codzienna dieta. Wbrew powszechnej opinii będę upierać się przy faktach i zalecać pozostałej 1/3 Polaków dalsze spożywanie laktozy.

Objawy nietolerancji laktozy

Dwucukier nie jest w stanie przedostać się do krwiobiegu i zamiast tego zalega w świetle jelita. To powoduje, że bakterie jelitowe metabolizują laktozę i wytwarzają kwasy i gazy. Powoduje to wzdęcia, przelewanie się treści żołądkowej, biegunkę o charakterystycznym kwaśnym zapachu, bóle brzucha i inne nieprzyjemne reakcje w przewodzie pokarmowym. Reakcje te mogą czasem występować powoli i nie zawsze są natychmiastowe. Zależą one od tego, ile laktozy produkuje nasz organizm oraz od innych czynników, takich jak ilość błonnika i tłuszczu w posiłku zawierającym laktozę.

Długotrwała nietolerancja laktozy wpływa nie tylko na objawy żołądkowo-jelitowe. Nieodpowiednie wchłanianie składników odżywczych może być spowodowane częstymi biegunkami, podrażnieniem błony śluzowej oraz zaburzeniem równowagi flory bakteryjnej. Osoby z niezdiagnozowaną nietolerancją lub nieprzestrzegające diety mogą cierpieć na zaburzenia takie jak utrata wagi, zaburzenia nastroju, depresja, zmiany skórne i inne objawy nie związane z diagnozą. Badania dużych populacji wykazały, że osoby z nietolerancją laktozy są bardziej narażone na rozwój osteoporozy w przyszłości. Może to być spowodowane upośledzonym wchłanianiem i podrażnionym przewodem jelitowym z powodu nietolerancji laktozy.

Diagnoza w przypadku nietolerancji laktozy

Obserwacja to najlepszy sposób na zdiagnozowanie nietolerancji laktozy. Istnieje wiele sposobów na określenie, czy dotyczy nas ten problem. Wiele osób błędnie uważa, że nietolerancja laktozy jest związana z układem odpornościowym. Konsultują się z alergologami lub decydują się na niezalecane testy na nietolerancję pokarmową IgG zależną. Jak wszyscy wiemy, laktoza jest cukrem mlecznym, a białka bezpośrednio wpływają na układ odpornościowy. Mamy do wyboru.

1. wodorowy test oddechowy. Polega on na podaniu na czczo roztworu zawierającego określoną ilość laktozy i pomiarze zawartości wodoru w wydychanym gazie. Jest to metoda nieinwazyjna i zalecana. Test ten kosztuje od 100 do 150 zł. Jedynym problemem jest to, że do leczenia pustego jelita możemy użyć dużej ilości nietolerowanego składnika. Może to spowodować silne objawy. Wykonanie badania może trwać ponad dwie godziny, co może stanowić problem dla osób, które nie mają czasu na czekanie w centrum diagnostycznym.
2. Badanie stężenia glukozy w osoczu może być mniej dokładną metodą. Roztwór laktozy podany doustnie spowoduje wzrost stężenia glukozy we krwi danej osoby. Krzywa glukozy będzie bardziej płaska u osób, które nie wytwarzają wystarczającej ilości laktazy. Im większy problem z trawieniem laktozy, tym mniejsza różnica między wynikiem na czczo a zmierzonym po przyjęciu tego dwucukru. Lepszym sposobem badania jest podanie laktozy w alkoholu, który hamuje wątrobową konwersję galaktozy do glukozy. To prawie jak malibu z mlekiem. To prawie przypomina malibu z mlekiem.
3. Badanie pH kału zakłada, że osoby z nietolerancją laktozy mają kwaśne pH stolca. Zdrowi ludzie mają zwykle pH stolca lekko zasadowe do neutralnego. Ale na pH stolca może wpływać wiele czynników. Test będzie również negatywny, jeśli dieta przed badaniem zawiera jakąkolwiek laktozę lub nie zawiera jej wcale.
4. Badanie genetyczne w celu określenia genu LCT. Test ten pozwala jednoznacznie określić, czy nasza nietolerancja laktozy jest spowodowana przez geny. Nie może jednak potwierdzić ani wykluczyć hipolaktazji wtórnej spowodowanej innymi przyczynami.
5. Próba elimin acyjna to metoda, w której całkowicie eliminuje się laktozę z diety przez co najmniej 2 tygodnie. Jeśli objawy ze strony przewodu pokarmowego całkowicie ustąpią, prawdopodobnie udało się zidentyfikować problem. Jeśli tak jest, warto sprawdzić nasze przypuszczenia diagnostycznie. Być może po zrehabilitowaniu flory jelitowej i śluzowej powróci akceptacja mlecznych produktów fermentowanych. Niektóre nietolerancje laktozy nie wymagają od nas całkowitej eliminacji produktów mlecznych. Wiele osób popełnia błędy w diagnostyce schorzenia lub nie wie jak ją interpretować, odmawiając sobie tym samym cennego źródła wapnia w diecie.